Ik keek de uitzending van De Monitor terug over de prestatiedruk in het kleuteronderwijs. Die ervaar ik zeker ook. Bij ons op school hebben we wel al het een en ander aangepast. Methodes? Gebruiken we niet meer. Hoe wij zonder methode werken in de klas
Mijn start als kleuterleerkracht
Ik weet nog hoe ik begon als startende leerkracht in de kleuterklas. Een stage van twee dagen in de week, voor drie maanden als enige referentiekader. Ik had geen idee. Ik wist van de doelen die de kleuters aan het eind van groep 2 moesten halen, maar verder?
Een groot vraagteken.
De inloop in de ochtend was net ingesteld. Kinderen werkten aan tafel, totdat iedereen er is, dan begonnen we in de kring. Ik deed dat heel strak. Iedereen aan zijn eigen tafel met een werkje dat ik bepaalde. Vaak waren dit werkbladen met iets waarvan ik vond dat ze dat moesten leren, zoals van groot naar klein. Op papier dus in plaats van met concreet materiaal. Ik koos bij het spelen/werken wat de kinderen moesten doen. Heel veel verplichte werkjes dus. De tweede ronde mochten ze zelf kiezen, wat ze dan ook zo snel mogelijk wilden doen. We werkten met een methode, want die was gekoppeld aan de subsidie voor kinderen met een achterstand.
Wist ik veel. Op de Pabo had ik er niet veel over gehoord. De kleuterbouw is zo specifiek! Dat er vroeger een aparte opleiding voor was vind ik niet gek. Jammer dat al die kennis en de ervaring van de ‘Klossers’ steeds meer verdwijnt.
En nu? Hoe wij zonder methode werken in de klas
De methode werd bij ons steeds meer een bronnenboek, totdat het (gelukkig) helemaal verdween. De werkjes tijdens de inloop werden vervangen door sensopatische activiteiten, zoals mijn zelfgemaakte klei, werken met de kralenplank, constructiemateriaal, een puzzel of een doos met ontwikkelingsmateriaal. Geen werkjes meer op papier!
Werkbladen komen er sowieso bijna niet meer in bij me in de klas. Ik gebruik ze soms om te checken of de kinderen iets eigen hebben gemaakt. Of als voorbereiding op het werken in groep 3. Voor kinderen die willen lezen, gebruik ik bijvoorbeeld wel eens mijn begrijpend lezen verhaaltjes. Verder is het spelend leren met concreet materiaal.
De grote kringen (met de klas) probeer ik zo kort mogelijk te houden. We zitten maximaal 10 minuten, dan is het weer tijd om te spelen of te bewegen. Ook de kleine kringen duren kort. Ik probeer zoveel mogelijk extra begeleiding te geven tijdens hun spel. Iets aanreiken bijvoorbeeld waardoor ze verder kunnen in hun spel, of hun spel kunnen uitbreiden.
Als ik wil dat de kinderen aan de doelen werken, laat ik de doelen terug komen in het werk waar ze mee bezig zijn, zoals bijvoorbeeld de auto’s op volgorde leggen van klein naar groot. Of hun naam schrijven van lego.
De kinderen mogen zelf kiezen waar ze mee werken. Dit kan dus ook de hele week een dierentuin van Kapla maken zijn.
Hoe werk ik dan aan de doelen?
We hebben de doelen in onze jaarplanning gezet. We kijken welke doelen aansluiten bij een bepaald thema. De doelen komen in dat thema geregeld terug. Als we zien dat een kind extra ondersteuning kan gebruiken bij een bepaald doel, kan dat ook makkelijk terug komen in een nieuw thema.
Struggle
Ik denk elke dag na over mijn onderwijs en hoe ik het zou kunnen verbeteren. Ik merk dat ik meer wil leren over hoe het kleuterbrein werkt, dus hier ga ik zeker meer over lezen. Ik vind het soms lastig. Doe ik genoeg? Op welke manier kan ik nog meer de kinderen aan hun eigen ontwikkeling laten werken?
Ik merk dat ik het antwoord ook niet heb. Het blijft lastig. Ik vraag me ook wel eens af of de eisen die vanuit het ministerie worden gesteld aan kleuters (met de leerdoelen), niet te hoog zijn. Bijvoorbeeld het 15 letters moeten kennen. Is dat nou echt nodig voordat ze naar groep 3 gaan? Ook daar weet ik zelf te weinig van. Zijn kinderen er aan toe om dat te kunnen eind groep 2? Een aantal wel. Maar de ontwikkeling van deze jonge kinderen is zo grillig. Kun je daar eigenlijk wel van die harde doelen aan koppelen?
Samen het onderwijs voor onze kleuters maken
Ik vind het goed dat een programma als De Monitor hier aandacht aan besteed, zodat we samen kunnen nadenken wat het beste werkt voor onze kleuters. Ministerie, onderwijsinspectie, directeuren, ouders en wij, leerkrachten. Wij zijn hiervoor verantwoordelijk, dus laten we in gesprek gaan met elkaar en samen bedenken hoe we het beste onderwijs aan onze kleuters kunnen geven.