(Door Judith) In september 2016 stelde Sander Dekker dat hij zich in wil zetten voor een betere overstap naar groep 3 voor kleuters. Dit heeft voor heel veel discussies gezorgd binnen het onderwijs. Faseonderwijs – een mogelijkheid om ‘het gat’ tussen kleuters en groep 3 te overbruggen.
De ontwikkeling van jonge kinderen verloopt vaak schoksgewijs. Soms staan leerlingen even stil, soms maken jonge leerlingen juist weer een sprong. Op de school waar ik werk, worden deze sprongen in ontwikkeling al vanaf 2003 op gevangen omdat we het leerstofjaarklassen- systeem voor de groepen 1 t/m 3 hebben doorbroken en overgestapt zijn naar het faseonderwijs oftewel halfjaarlijkse overgangen.
Wat is faseonderwijs?
Vanaf januari 2003 is men op de school waar ik werk de groepen 1 tot en met 3 op gaan
delen in halve jaren. Zo zijn er 6 fasen ontstaan. Elke fase heeft een ontwikkelingspakket bestaande uit leerstof, motoriek, zelfstandigheid en elementen uit de sociaal-emotionele ontwikkeling. Op het moment dat een leerling van de ene naar de volgende fase doorgaat moet het voldoen aan vastgestelde criteria. De beslissing wordt voor 50% bepaald door de sociaal emotionele ontwikkeling van het kind.
Halfjaarlijkse overgang
Door de halfjaarlijkse overgang kan een kind een half jaar vertragen (half jaar langer de tijd om zich de stof eigen te maken) of versnellen, wanneer dit nodig blijkt. Hierdoor volgt het onderwijs het kind, in plaats van andersom.
Er zijn scholen die groep 1 tot en met 8 hebben opgedeeld in halve jaren. Op de basisschool waar ik werk is ervoor gekozen om vanaf groep 4 wel met de jaarklassensystematiek te werken, dit heeft diverse redenen. Zo loopt de ontwikkeling van leerlingen gelijkmatiger naar mate de leerlingen ouder worden, organisatorisch is halfjaarlijks overgaan lastiger doordat veel methodes zich niet lenen voor faseonderwijs en vanuit sociaal-emotioneel oogpunt zien we dat leerlingen vanaf groep 4/5 meer te maken hebben met vastere vriendschappen.
Wanneer een leerling in januari/februari op onze school instroomt en alle fasen zonder vertraging of versnelling doorloopt is het kind klaar met fase 6 in januari. Daarom bieden we dan tot de zomervakantie een fase 6+ aan, waarin verdieping wordt geboden op het gebied van rekenen, aanvankelijk lezen, spelling en dergelijke.
Hoe ziet faseonderwijs eruit in de praktijk?
Een kind zal gemiddeld 3 jaar doen over het afleggen van de zes fasen. Een kind kan twee keer per jaar naar een andere fase: aan het begin van het cursusjaar en na 20 lesweken.
Kleuters komen binnen in fase 1-2- 3. Ze doorlopen in deze eerste groep anderhalf jaar onderwijs van (meestal) dezelfde leerkrachten en in hetzelfde lokaal.
Vervolgens komen de leerlingen in fase 4-5. In deze groep volgen leerlingen van eind groep 2 en begin groep 3 samen onderwijs. Beide fasen krijgen tegelijkertijd instructie, rekening houdend met de eigen leerdoelen die ze hebben. De verwerking wordt op eigen niveau aangeboden. In deze groep wordt er aandacht besteed aan aanvankelijk lezen en rekenen. Hiermee wordt ook de zo vaak benoemde kloof tussen de kleuters/groep 2 en groep 3 veel minder groot, omdat er in deze groep naast taal en rekenen ook nog voldoende mogelijkheid is voor spel en twee keer per dag buitenspelen. Daarna gaan leerlingen naar fase 6 (in januari 6-6+). Hier wordt het aanbod van aanvankelijk lezen en rekenen versterkt en geïntensiveerd.
Voor- en nadelen
Zoals ieder onderwijssysteem heeft het faseonderwijs voor- en nadelen. Voordeel is dat we kinderen heel goed kunnen volgen in hun ontwikkeling omdat we per halfjaar een besluit over hun ontwikkeling moeten nemen. Kinderen kunnen – indien nodig – een half jaar vertragen of versnellen en zo kan de schoksgewijze ontwikkeling van leerlingen beter worden gevolgd.
Twee nadelen zijn dat we voor de indeling van de groepen sterk afhankelijk zijn van het aantal kinderen in een bepaalde fase en dat het huidige leerlingvolg-/administratiesysteem niet zijn ingericht op halfjaarlijkse overgang. Door gebruik te maken van moderne methodes is het aanbod van de leerstof in twee fases geen groot probleem meer. Voor fase 6+ hebben we een eigen leerlijn moeten opzetten waarin versterkt en verdiept wordt.
Na fase 6/6+ gaan kinderen in augustus met elkaar naar groep 4. Het faseonderwijs is geen manier om je schoolloopbaan sneller te doorlopen maar wel een manier om sterk in te spelen op de schoksgewijze ontwikkeling van jongen kinderen en het gat tussen groep 2 en 3 te overbruggen.
Hoe wordt er op jouw school gewerkt aan de overbrugging van ‘het gat’ tussen groep 2 en 3?
Kijken bij het faseonderwijs in de praktijk?
