(Door Hellen) De overeenkomsten tussen ADHD en autisme zijn groter dan men vaak verwacht. Leerlingen met ADHD laten een ander beeld zien in gedrag, informatieverwerking, sociale interactie, werkhouding en in hun emotionele ontwikkeling dan leerlingen met autisme. Toch zijn er overeenkomsten.
De overeenkomsten tussen ADHD en autisme
Mijn bevindingen
Deze overeenkomsten zijn mijn eigen bevindingen, vanuit mijn werkervaring in de (jeugd)zorg en het speciaal onderwijs. Gezien het feit dat ik zelf gediagnosticeerd ben met ADHD, ondervind ik zelf welke overeenkomsten er zijn. Wat mij vanuit mijn persoonlijke ervaring met ADHD in de afgelopen jaren steeds meer is op gaan vallen is de overeenkomst op het gebied van communicatie.
Lees ook: HOE KUN JE ALS LEERKRACHT OMGAAN MET ADHD IN DE KLAS?
Communicatie
Op het gebied van communicatie is de overlap tussen autisme en ADHD voornamelijk te vinden in het letterlijk nemen van taal. Woorden worden niet gezien als onderdeel van een context maar als op zichzelf staande begrippen. Deze manier van taalverwerking heeft echter een andere achtergrond, een andere ‘oorzaak’.
Lees ook: WAT JE MOET WETEN ALS ER EEN LEERLING MET ADHD IN DE KLAS KOMT
ADHD
Leerlingen met ADHD lijken taal letterlijk te nemen doordat zij geen onderscheid maken in hoofd- en bijzaak. Zij filteren niet wat zij horen, óf ze worden afgeleidt waardoor zij het geheel niet overzien. Ze reageren vaak impulsief op flarden en losse woorden die zij opvangen tijdens een gesprek. Die losse woorden staan dan niet meer in een context. Daardoor zijn leerlingen met ADHD geneigd om taal heel letterlijk te nemen.
Buiten dat is het letterlijk nemen van taal voor een leerling met ADHD een vorm van duidelijkheid creëren. Een leerling met ADHD wil duidelijkheid. Over alles. Dit gaat vaak onbewust. Onduidelijkheid geeft onrust. Onduidelijkheid in wat er verwacht wordt van de leerling, veroorzaakt frustratie. Ook al denk je als leerkracht heel duidelijk te zijn, dan ben je vaak toch nog te onduidelijk voor een leerling met ADHD en vaak ook voor een leerling met autisme.
Lees ook: ADHD EN TIJDSBESEF. HOE LANG IS 5 MINUTEN?!
Zinnen
Lange, complexe zinnen zijn onduidelijk en bieden teveel ruimte voor een eigen of letterlijke ‘vertaling’.Korte, concrete zinnen zijn duidelijk. Daarnaast heeft de leerling met ADHD weinig tot geen ruimte voor een eigen ‘vertaling’. De lange, complexe (gesproken) klassikale instructies in de klas zullen vaak niet goed worden begrepen door zowel een leerling met ADHD als een leerling met autisme. Dit zal niet altijd direct zichtbaar zijn. Vooral de leerlingen met ADHD (maar ook leerlingen met autisme) doen vervolgens wat zij hun klasgenoten zien doen, maar weten inhoudelijk vaak niet wat er verwacht wordt.
Lees ook: HOE JE ALS LEERKRACHT EEN NEGATIEVE GEDRAGSCIRKEL KUNT DOORBREKEN
Visuele ondersteuning
Visuele ondersteuning is bij zowel de leerling met ADHD als bij de leerling met autisme, een belangrijke manier om duidelijkheid te bieden. Dit geeft de leerling rust. Op het gebied van sensorische informatieverwerking is de overeenkomst tussen ADHD en autisme dat zij de wereld om hun heen heel intens ervaren door de zintuigelijke waarnemingen. De leerlingen kunnen (zeer!) sterk reageren op geuren, aanrakingen en (onverwachtse) geluiden.
Lees ook: GEPAST GEDRAG STIMULEREN (IN DE KLAS EN DAARBUITEN)
Reacties
Die reacties kunnen o.a. bestaan uit woedeuitbarstingen, agressie, huilbuien, desorientatie, concentratieverlies, pijn, gevoel van onveiligheid, angst, automutilatie.
Ook kan het impulsiviteit triggeren, stemmingswisselingen, maar ook een gevoel van veiligheid, en ontspanning geven.
Leerlingen met ADHD en leerlingen met autisme hebben vaak baat bij sensorische ondersteuning zoals:Een tangle, elastieken weerstandbanden om de stoelpoten, een stressbal, of een wiebelkussen. Ook kan een egelbal, of een massagebal of kneedklei ondersteuning bieden. Waar een leerling baat bij heeft, is afhankelijk van de leerling en is dus persoonsgebonden.
Dagindeling
Leerlingen met ADHD en leerlingen met autisme hebben baat bij een dagindeling d.m.v. activiteiten die elkaar opvolgen i.p.v. een indeling d.m.v. tijdstippen. Een vaste volgorde van activiteiten of handelingen (structuur en dagroutine) geeft een houvast, overzicht en geeft een gevoel van veiligheid. Een dagindeling aan de hand van tijd wordt letterlijk gevolgd door leerlingen met ADHD en door leerlingen met autisme. Op de minuut af. Eerder of later klaar zijn met een activiteit is meestal niet mogelijk. Dat vraagt namelijk teveel van de leerlingen.
De leerlingen hebben dan teveel loze momenten waarin onrust ontstaat óf een activiteit wordt niet afgerond als het tijd is om te stoppen volgens de dagindeling.
Ondersteuningsbehoefte
De overeenkomsten tussen ADHD en autisme maakt dat deze leerlingen in grote lijnen dezelfde ondersteuningsbehoefte hebben. Zoals op het gebied van communicatie, dagindeling, aanbod van lesmateriaal, prikkel reductie en zintuigelijke informatieverwerking.
Uitgelichte foto: Shutterstock