Werkbladen bij kleuters

Werkbladen bij kleuters: ja of nee?

(Door Deveney) Werkbladen bij kleuters: sommige leerkrachten gebruiken ze regelmatig, anderen af en toe en anderen zijn er zelfs op tegen. Toch zijn ze in grote aantallen op het internet te vinden. Waarom zou je werkbladen inzetten? En waarom niet? Vandaag heb ik voor jullie uitgezocht wat de voor- en nadelen zijn van werkbladen bij kleuters. Ik probeer hiermee de vraag te beantwoorden: Werkbladen bij kleuters? Ja of nee? 

Werkbladen bij kleuters: ja of nee?

+ Makkelijk

Wanneer je snel en gemakkelijk lesmaterialen nodig hebt, zijn werkbladen in grote aantallen op het internet te vinden. Vaak kun je zoeken op thema, waardoor je bij ieder thema wel passende werkbladen kunt vinden. Soms vind je zelfs verschillende niveaus in de werkbladen. Het is dus erg makkelijk om aan dit materiaal te komen, waardoor je snel een activiteit hebt voor je leerlingen die aansluit bij het thema. En laten we eerlijk zijn; soms is het erg fijn om snel materiaal te hebben om achter de hand te houden.

– Geen cognitieve bijdrage

Het is dan wel makkelijk om in te zetten; toch zouden we kritischer naar werkbladen moeten kijken. Volgens Freudenthal (2007) beknopt een werkblad het fysisch en mentaal bezig zijn van jonge kinderen. Pak een willekeurig werkblad en stel jezelf eens de vraag: “Wat leren mijn leerlingen van dit werkblad?” Een voorbeeld is een werkblad waarin leerlingen het juiste aantal voorwerpen moeten tekenen achter een getal. Leerlingen leren in principe niks over de getallen. Deze kennis moeten zij al hebben om het werkblad te kunnen maken. Er is dus geen directe cognitieve bijdrage.

Bekijk ook: MATERIAAL VOOR MOEDERDAG

+ Controleren

Dit brengt mij meteen op het volgende punt. Met het werkblad kan de opgedane kennis van leerlingen wel worden gecontroleerd. Dit is bijvoorbeeld handig ter inzet aan het einde van een thema. Let er wel op dat je werkblad echt aansluit op datgene wat je wilt controleren.

– Geen verrijking

Werkbladen worden wel eens ingezet ter verrijking. Wanneer leerlingen om verrijking vragen, is het makkelijk om een stapeltje werkbladen achter de hand te houden. Toch is het beter om werkbladen niet voor dit doel in te zetten, omdat werkbladen juist geen verrijking bieden. Creatief denken wordt bij deze werkvorm niet gestimuleerd. Ook is er op werkbladen meestal maar één oplossing mogelijk. Het gaat dus om een voorgestructureerd probleem. Leerlingen die extra verrijking nodig hebben, zijn volgens Gerven (2009) juist meer geneigd om oplossingen buiten de reguliere kaders te zoeken.

+ Werken op het platte vlak

Door middel van werkbladen leren leerlingen tweedimensionaal werken, oftewel werken op het platte vlak. Dit is nodig voor de manier van werken die vanaf groep 3 op de basisschool wordt gehanteerd. Ook is het handig dat leerlingen dit kunnen voor bijvoorbeeld het maken van de Cito-toets die op veel scholen al in groep 1/2 wordt afgenomen. Leerlingen moeten hiervoor wel op het platte vlak kunnen werken om de vragen goed te kunnen beantwoorden. Zij moeten bijvoorbeeld weten dat je van boven naar beneden werkt en van links naar rechts.

Bekijk ook: FASEONDERWIJS – EEN MOGELIJKHEID OM ‘HET GAT’ TUSSEN KLEUTERS EN GROEP 3 TE OVERBRUGGEN.

– Andere manieren om op het platte vlak te werken

Werken op het platte vlak kan ook op andere manieren worden gestimuleerd, waardoor werkbladen eigenlijk niet nodig zijn. Tekenen gebeurt al op het platte vlak. Ook kun je samen met de leerlingen activiteiten bedenken die aansluiten op het thema dat speelt. Hierdoor worden de activiteiten op het platte vlak betekenisvoller, uitdagender en raken leerlingen meer betrokken bij het bedenken en uitvoeren van de activiteiten. In de huishoek kan werken op het platte vlak eenvoudig worden ingezet door leerlingen ansichtkaarten te laten maken en brieven te schrijven. Ook kunnen er in de keuken kookboeken met lekkere recepten gemaakt worden. In de winkelboek kun je leerlingen eenvoudig laten rekenen op het platte vlak door ze te laten werken met prijslijsten en bonnetjes te maken. In de bloemenwinkel zijn de rode bloemen bijvoorbeeld één muntje, terwijl de gele twee muntjes zijn. Dit kan simpel worden weergegeven in de vorm van een prijslijst. Vervolgens kan er een bonnetje worden gemaakt waar op staat wat de leerlingen kopen en hoe veel dit kost. In dit geval dus drie muntjes. Op deze manieren wordt werken op het platte vlak toegepast in het spel van jonge kinderen.

+ Interessant

Ik merk dat veel leerlingen werkbladen interessant vinden, doordat het een schoolse manier van werken is. Zij zien oudere leerlingen ook in schriften en op werkbladen werken. Dit lijkt hun natuurlijk ook hartstikke leuk.

Toch zal volgens Freudenthal (2007) een werkblad niet leiden tot meer motivatie. Er kan beter gebruik gemaakt worden van andere materialen die meer uitdagen.

– Individueel

Tenslotte zorgt het werken met werkbladen voor isolatie, omdat er individueel mee wordt gewerkt. Het zou beter zijn als leerlingen samen en met elkaar werken. Toch kan af en toe een individuele werkvorm worden ingezet als werkje dat ‘moet’.  Hierdoor leren leerlingen dat sommige werkjes moeten. Dit kun je echter ook doen door andere werkjes in te zetten.

Werkbladen bij kleuters

Conclusie

Iedere leerkracht is anders en kiest dus zelf voor wel of geen werkbladen. Wanneer werkbladen worden ingezet, doe het dan om de leerlingen te controleren. Pas je werkbladen hier dan ook op aan. Denk goed na bij het uitkiezen van je werkbladen en vraag je af waarom je dit werkblad inzet.

Geraadpleegde bronnen
Freudenthal, H. (2007). Appels en peren/wiskunde en psychologie. Gebundelde opstellen. Apeldoorn: Van Walraven.
Gerven, E. van. (2009). Handboek hoogbegaafdheid. Assen: Van Gorcum.

Afbeeldingen:  Shutterstock