De overgang van groep 2 naar groep 3

(Door Deveney) Na de zomervakantie is het weer zover: Kleuters zijn geen kleuters meer, maar gaan alweer naar groep 3! De overgang van groep 2 naar groep 3, bijzonder, met veel veranderingen.

De overgang van groep 2 naar groep 3

Jaarlijks gaan er zo’n 190.000 kinderen naar groep 3. Een kritisch aspect voor schoolsucces van leerlingen is hoe leerlingen de overgang van verschillende schoolse omgevingen doormaken. Zo ook de overgang van groep 2 naar groep 3. Hier komen nieuwe uitdagingen en kansen bij kijken.

Verschillen tussen groep 2 en groep 3

In groep 2 wordt er vooral proces- en ontwikkelingsgericht gewerkt. Leerkrachten sluiten vaak aan bij de belevingswereld van de leerlingen door te werken met behulp van thema’s. Leerlingen zijn hierdoor veelal zelf ontdekkend en spelend bezig. Zij kunnen zelf veel initiatief nemen en eigen keuzes maken. Hierdoor hebben zij meer leiding over het eigen leren. Echter wordt er op veel scholen in groep 3 op een hele andere manier gewerkt. Hier wordt vooral klassikaal gewerkt met behulp van methodes. Leerkrachten maken vrijwel alle besluiten en leerlingen kunnen weinig initiatief nemen (Einarsdottir, 2006; Heijden, 2009).

Lees ook: OVERGANG VAN GROEP 2 NAAR GROEP 3

Twee typen scholen

Onderzoekers zien groep 2 en groep 3 nog veelal als twee verschillende typen scholen, zoals dit voor 1985 was: de kleuterschool en de lagere school. Beide scholen zijn in 1985 opgegaan in één basisschool. Dit staat vastgelegd in de Wet op Basisonderwijs. Het doel hiervan was om in groep 3 meer adaptief te werken en hiermee de sterke aspecten van kleuteronderwijs te benutten. Echter is de integratie van deze twee typen scholen tot op heden niet voltooid. Onderzoekers zien nu juist dat het kleuteronderwijs juist steeds meer methodisch en systematisch werkt. Er wordt steeds meer gewerkt in grote groepen en veel lessen worden zonder betekenisvolle context gegeven. Er is dus sprake van verschoolsing van het onderwijs aan de jongste kinderen op de basisschool. Ondanks dit gegeven is de overstap naar groep 3 vaak nog erg groot (Bollen et al., 2016; Veen et al., 2013).

De overgang: ‘Een harde knip’

Van der Heijden (2009) stelt dat de overgang tussen groep 2 en groep 3 een harde knip is voor leerlingen, omdat leerlingen grote veranderingen moeten verwerken. Hierbij wordt er gewezen in het verschil in aanbod in groep 2 en in groep 3. Door deze discrepantie zou er geen sprake zijn van een doorlopende leerlijn. Het ontbreken van een doorlopende lijn is een factor die afbreuk doet aan het succes van leerlingen.

Lees ook: FASEONDERWIJS – EEN MOGELIJKHEID OM ‘HET GAT’ TUSSEN KLEUTERS EN GROEP 3 TE OVERBRUGGEN.

Handreiking Ministerie van Onderwijs

Er is in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de PO-raad in 2016 een handreiking uitgegeven over de doorstroom van kleuters naar groep 3. Hierin wordt geadviseerd om in groep 3 een meer adaptieve onderwijsaanpak toe te passen die meer wordt afgestemd op de onderwijsbehoeften van jonge leerlingen. Er wordt bijvoorbeeld gepleit voor meer spel georiënteerd onderwijs in groep 3. Hierdoor worden de sterke aspecten van het kleuteronderwijs toegepast. Het werken in hoeken, meer differentiatie, werkvormen met concrete materialen en thematisch werken zijn mogelijkheden voor om het programma in groep 3 meer aan te laten sluiten op de specifieke kenmerken van het jonge kind (Bollen et al., 2016).

Onderzoek en komende blogs

Voor mijn opleiding heb ik onderzoek gedaan naar welke factoren de overgang van groep 2 naar groep 3 beïnvloeden. Ook heb ik onderzoek gedaan naar de inzet van spel, het werken met thema’s en het werken in hoeken in groep 3 om de overgang van groep 2 naar groep 3 te versoepelen. In de komende artikelen zal ik hier dan ook meer over schrijven.

Zijn er aspecten waar je meer over zou willen weten of ervaringen die je wilt delen? Laat ze dan vooral achter in een reactie! Wellicht kan ik ze gebruiken in een volgend blog.