Het leven als kleuter in Ghana

In 2010 deed ik vier maanden vrijwilligerswerk in Ghana. Ik schreef een artikel over het onderwijs dat ik zag in het dorp waar ik werkte. In 2011 verscheen dit in HJK (De wereld van het jonge kind). Dit blog is een verkorte versie van dat artikel. 

De verschillen in het onderwijs tussen Nederland en Ghana zijn groot. Spelenderwijs leren tegenover opdreunen van de leerstof.

Kokobeng

Kokobeng

Kokobeng is een typisch West-Afrikaans dorp. Er is één dorpstraat waar het Ghanese leven zich afspeelt. Het eerste wat opvalt zijn de kraampjes aan de weg met hier en daar slapende verkopers. Verweerde stenen huizen met golfplaten daken, houten hutjes, elektriciteitsdraden gespannen boven de weg en geen stromend water. Op straat ruik je de geur van gedroogde en gebakken vis. Vanuit het dorp loopt een roodbruin gravelpad omhoog naar de school. Voor de school staat een man met een stok in de hand waar hij kinderen mee dreigt te slaan. Ze worden naar de juiste klas geschreeuwd. De man is de hoofdmeester van de school. Hij blijkt heel vriendelijk te zijn tegen mij en open te kunnen vertellen over de school.

Kokobeng school

De basisschool

Het schoolgebouw staat op een groot open terrein omringd door gras en landbouw. Voorheen werden de kinderen onderwezen onder een golfplatendak op palen. Nu zijn de lokalen van steen met open deuren en grote vensters zonder ramen erin. Als het regent is de leerkracht niet meer te verstaan, de druppels op het dak overstemmen het stemgeluid. Elk lokaal heeft zijn eigen viezige krijtbord met daaronder kleine krijtbordjes voor de kinderen. Naast het bord staat een rommelige kast met weinig materialen erin. In de hoek staat een bureau met een stoel van hout voor de leerkracht. De kinderen zitten de hele dag op kleine houten stoelen achter banken. Aan de muur is een verdwaalde tekening vastgeplakt met een verregende bloem erop.

Kleuter in Ghana

Niet alle kinderen in Ghana gaan naar school. Als ze wel naar school gaan, dan niet elke dag. Het leven in Ghana draait om werken op het land. Kinderen blijven vaak thuis tijdens schooltijd om klusjes te doen of om hun ouders te helpen bij hun werk.

Kleuterschool Ghana

De schooldag

Vanaf 9.00 uur komen de kinderen binnen in het betonnen lokaal met open deur. De meeste kindjes worden door een oudere broer of zus bij de deur afgezet. Om 9.30 uur begint de dag. Er zijn dan 15 kinderen, de helft van de klas is thuis aan het helpen of aan het werk op het land. De leerkracht start de dag in het Twi, de lokale taal en gaat later over op Engels. Een versje over een lion wordt twintig keer herhaald door de klas.
Daarna stapt de lerares weer over op Twi om een groot prentenboek voor te lezen.

De juf leest een pagina voor, daarna mogen de kinderen dit samen bespreken. Tijdens het voorlezen bespreekt de leerkracht moeilijke woorden waarna de klas het woord ongeveer 10 keer herhaalt. De een schreeuwt het woord wat harder dan de ander. Kinderen die niet goed meedoen, krijgen een tik. Ook een manier van het uitbreiden van de woordenschat.

Alleen de kinderen vooraan (waarschijnlijk de sterke kinderen) reageren, krijgen vragen en letten op. De rest hangt over de banken.

Tijdmachine

Ik had mijn tijd in Ghana constant het gevoel dat ik in een tijdsmachine was gestapt. Ik was in een heel warm Nederland van de 18e eeuw beland. Met als enige verschil dat de leerkrachten van toen meer aanzien hadden dan de leerkrachten van nu en ook zeker dan de leerkrachten in de dorpsscholen van Ghana. Als je daar iets wil betekenen, moet je op een privé-school les geven. Het was een bijzondere tijd.