Gouden weken: activiteiten voor groepsvorming

Voor de groepsvorming is het belangrijk om veel groepsvormende activiteiten en energizers te doen in de klas. Maar wat zijn de gouden weken eigenlijk en waarom is het goed om te doen? Ik geef je tips, informatie en allerlei activiteiten bij de Gouden weken.

Gouden weken: activiteiten

In het onderwijs worden de eerste weken van het nieuwe schooljaar vaak de ‘Gouden Weken’ genoemd. Deze bijzondere periode, die meestal twee tot vier weken duurt, kan een goede invloed op de dynamiek van een klas hebben. Het is een tijd van nieuwe ontmoetingen, het leggen van de basis voor een positieve leeromgeving en het creëren van sterke banden tussen leerlingen en leraren.

Het creëren van een positieve en ondersteunende sfeer is essentieel voor het opbouwen van een sterke basis voor het hele schooljaar. Een positief pedagogisch klimaat bevordert niet alleen een gezonde leeromgeving, maar het moedigt ook de leerlingen aan om te experimenteren en te groeien.

De Gouden Weken zijn ook de periode waarin de basis van routines en discipline wordt gelegd. Door deze duidelijke verwachtingen te stellen, kunnen leraren effectievere lessen geven en kunnen leerlingen zich beter concentreren.

Bovendien kunnen de Gouden Weken een positieve invloed hebben op de motivatie van de leerlingen. Door hen te betrekken bij leuke en interessante activiteiten, krijgen ze een gevoel van enthousiasme voor leren. Dit positieve gevoel blijft bij hen gedurende het hele schooljaar, wat resulteert in betere resultaten en een grotere betrokkenheid.

Bekijk ook het Gouden weken lespakket of het zilveren weken lespakket voor na de kerstvakantie. 

De stadia die een klas kan doorlopen

In de eerste weken, ook wel de gouden weken genoemd, wordt de groep gevormd. In ongeveer zes weken doorloopt de klas vier stadia.

Let op, deze stadia zijn niet wetenschappelijk bewezen, zie dit artikel. In de praktijk zie ik wel dat de gouden weken een basis kunnen zetten voor een goed pedagogisch klimaat. 

  1. Forming (oriënteren). Elkaar onderzoeken. De kinderen leren elkaar en de leerkracht kennen. Ze reageren rustig en voorzichtig op elkaar en laten nog niet het achterste van hun tong zien.
    Hier moet je dus je eigen regels opstellen en laten zien. Zo doen wij dat in de klas. Als je dat niet doet, staan er bepaalde leiders op die de regels bepalen.
  2. Storming (presenteren). De rangorde wordt gemaakt. Wie zijn de leiders? Wie hoort bij welke groep, etc. De testfase is aangebroken waarop de kinderen elkaar en de leerkracht testen. Het is vaak wat rumoeriger, de sfeer is niet altijd leuk. Het is belangrijk dat conflicten hier opgelost worden. Daarmee voorkom je dat er outsiders komen of de groep uit elkaar valt.
  3. Norming (normeren). De groepsnormen worden duidelijker. Er ontstaat vriendschappen. Ieders rol wordt duidelijker en waarden en normen worden geaccepteerd. De leiders bepalen hoe iedereen met elkaar om gaat. Als je hard hebt gewerkt met de groep, kun je positieve leiders hebben.
  4. Performing (presteren). De leiders zijn duidelijk en er wordt een gezamenlijk doel geformuleerd. Als het een positieve groep is geworden, werkt iedereen rustig en geconcentreerd. Er is een prettige sfeer en de kinderen kunnen goed samenwerken. Is er een wat meer negatieve groep? Dan wordt er niet goed gewerkt, is het vaak rumoerig en verzet en concurrentie.

Eventueel is er nog een vijfde, namelijk adjouring. Niet officieel bij de fases, maar het is bij de klas wel de fase van de afsluiting aan het einde van het jaar. Fijn om op een goede manier met elkaar af te sluiten, te evalueren en afscheid te nemen van elkaar.

Gouden weken lespakket

Bekijk het Gouden weken lespakket.

Met het lespakket maak je een goede start aan het begin van het schooljaar. Het staat vol tips voor de eerste twee weken, specifiek voor de eerste schooldag en energizers om met je klas aan de slag te gaan. Dit pakket is voor alle klassen in het basisonderwijs te gebruiken. Voor kleuters bestaat ook het Eerste schoolweken lespakket.

Sturen in gouden weken

Je kunt anticiperen en sturen als leerkracht in de gouden weken door veel aan groepsvorming te doen. Als je dat niet doet, verloopt de groepsvorming volgens de wetten van de groepsdynamica en kan het dus ook een pittige groep worden, lees ik hier.

Een fijne groep voorkomt veel gedragsproblemen in de klas, dit zet je het beste al aan het begin van het schooljaar neer.

Bekijk ook het sociaal-emotioneel leren spel

Wat doe je in de gouden weken?

De eerste twee tot zes weken van het schooljaar kun je de gouden weken noemen waarin je vooral op groepsvorming inzet naast de lessen die je geeft (eventueel uit de methodes). De kinderen leren elkaar en jou als leerkracht kennen, je doet veel energizers samen, laat de kinderen veel samenwerken en speelt spellen.

Lees ook dit blog over groepsvorming van Klas van Juf Linda.

Bekijk ook de cursus Relaxed voor de klas

10 groepsvormende activiteiten basisonderwijs voor de gouden weken

1. Iedereen aan boord

De groep moet passen in een vooraf gestelde kleine ruimte. Zet de ruimte af met touw of afzetlint. Je kunt de ruimte steeds kleiner maken.

2. Verjaardagslijn

Laat de kinderen in een rij op de datum van verjaardag staan. Januari het eerst, december het laatst. Maar! De kinderen mogen er niet bij praten. Op lengte kan ook, dan is het iets makkelijker.

3. Mensen knoop

Start in een cirkel en laat iedereen iemand anders in de groep een hand geven, zodat er een knoop ontstaat. Laat ze de knoop uit elkaar halen zonder handen los te laten.

4. Mensen vorm

Laat de kinderen met elkaar een vorm, letter of woord vormen.

5. Opstaan!

Laat de kinderen met de ruggen tegen elkaar zitten en de armen in elkaar haken. Laat ze zo samen opstaan. Je kunt het uitbreiden door er groepen van te maken met even aantal.

6. Foto finish

Laat de groep als geheel precies tegelijkertijd de finishlijn over gaan. Als er een te laat of te vroeg er is, moet iedereen opnieuw. De kinderen moeten dan wel met elkaar overleggen.

7. Cirkel van vertrouwen

Leg een cirkel in het midden van een groep en laat de kinderen er goed omheen staan. Eentje staat in de cirkel en laat zich rustig achterover vallen met het vertrouwen dat hij opgevangen wordt door de anderen.

8. Samen bouwen

Geef verschillende groepen eenzelfde soort materiaal, zoals droge pasta, blokjes of Lego en geef ze dezelfde opdracht om iets te bouwen, bijvoorbeeld een stevige brug.

Energizer

9. Hoela-hoep doorgeven 

Zorg voor een hoela-hoep en laat de kinderen in een cirkel staan. Hang de hoela-hoep om een arm van een kind en laat iedereen elkaars handen vast houden. De kinderen moeten nu de hoela-hoep doorgeven zonder dat ze de handen loslaten.

10. Marshmallow challenge

Verdeel je klas in groepen. Geef elke groep droge spaghetti, een grote marshmallow, afplaktape en een draad van wol. De opdracht: bouw een zo hoog mogelijke toren met alleen deze materialen. Ze krijgen beperkte tijd, bijvoorbeeld 15 minuten. Deze challenge was zelfs in een TED talk.

Dit ben ik

Laat de kinderen ook eens Dit ben ik blad invullen en/of tekenen. Hiermee laten ze zien wie ze zijn en wat ze leuk vinden.

ENERGIZERS

Met een energizer zorg je voor meer energie in de klas tussen de lessen door. Even bewegen, even iets anders, helpt om daarna weer actief aan de les mee te kunnen doen. Ze leren vaak nog beter met elkaar omgaan, omdat het leuke spelletjes met de hele klas zijn.

COÖPERATIEVE WERKVORMEN

Ik heb allerlei tips voor cöoperatieve werkvormen die je ook goed als groepsvorming in kunt zetten! Ze zijn het hele schooljaar door geschikt. Zoals klassenbouwers en teambouwers.

Contact met ouders

In de eerste weken worden vaak startgesprekken gevoerd. De leerkracht maakt kennis met de ouders van de kinderen. Goed om belangrijke zaken meteen te bespreken en elkaar te leren kennen voor eventuele latere gesprekken. Je kunt ook een brief maken voor de ouders aan het begin van het schooljaar voor alle weetjes over de klas.

Bekijk ook dit boek over de gouden weken.

Boek Gouden weken 2.0

De Gouden Weken 2.0 win

Met het boek De Gouden Weken 2.0 investeer je tijd en aandacht in de groepsvorming. Dat draagt bij aan een goede sfeer in je groep waardoor lesgeven beter gaat en de kinderen zich in een fijne sfeer kunnen ontwikkelen. Ik zet hier elk schooljaar weer op in en pluk echt de vruchten van een goede groepssfeer. Het boek gaat over de fasen van Tuckman waarin groepsvorming plaats vindt, inzetten op ouderbetrokkenheid en veel groepsvormende activiteiten en energizers. Het boek is geschikt voor het primair en het voortgezet onderwijs.

Bekijk of koop het boek De Gouden Weken 2.0 hier.

DE VERNIEUWDE VERSIE

De vernieuwde versie van het boek is een stuk dikker. Er zit dan ook heel wat meer bij:

  • Een handig stappenplan in een folder voor de eerste weken van het schooljaar.
  • Speciale tips voor kleuters.
  • Lessugesties om groepsregels op te stellen.
  • Meer werkvormen voor kleuters, maar ook het voortgezet onderwijs.
  • Veel energizers, met ook aandacht voor hoe je ze inzet.
  • Apps en digitale tools.
  • Hoe je een effectief nagesprek kunt voeren.
  • Vier voorbeeld weekroosters voor de gouden weken.

WAT VIND IK VAN DE GOUDEN WEKEN 2.0?

Als ik eerlijk ben heb ik het eerste deel van De Gouden Weken 2.0 vooral vluchtig doorgelezen. Veel van wat er staat weet ik door mijn ervaring voor de klas en omdat ik vaak professionaliseringsboeken en artikelen in bijvoorbeeld De Didactief lees. Daarnaast staan er wat theoriën in die niet wetenschappelijk gebouwd zijn lees je bijvoorbeeld in het boek Jongens zijn slimmer dan meisjes (klik hier voor meer informatie). Alleen Marzano die aangehaald wordt heeft veel onderzoek gedaan in het onderwijs.

Dit eerste deel kan wel fijn zijn voor startende leerkrachten die meer willen weten over groepsvorming en hoe je dit praktisch kan inzetten de eerste weken van het schooljaar. Je vindt enorm veel tips hoe je een positieve groep kunt creëren en hoe je een oudergesprek op een positieve manier kunt voeren.

DEEL 2: PRAKTISCHE DEEL

Maar dan ga je naar het groene deel van het boek, dit is een fantastisch bronnenboek met activiteiten die je in de gouden weken kunt inzetten. De schrijver van het boek, Boaz Bijleveld, heeft op veel plekken concrete voorbeelden gevonden die hij in het boek heeft geschreven.

DOEN!

Het praktische deel heeft verschillende hoofdstukken. Het start met het kopje regels opstellen. Hierna komen de enerzigers en daar word ik wel heel blij van. Er staan er veel in en er staat ook bij voor welke leeftijd de enerziger geschikt is. Achter de enerzigers vind je de enerzigers ook nog gesorteerd op fase (eerste, tweede of derde week), duur en leeftijd. Ook de coöperatieve werkvormen in het boek zijn fijn.

APPS EN WEBSITES

Door de apps en websites achterin het boek kun je je laten inspireren. Hier ga ik zeker nog naar kijken voordat het nieuwe schooljaar start met de eerste schoolweken. Het rooster helemaal achterin het boek kan je helpen een goed programma neer te zetten in de eerste schoolweken.

Ken je ook een leuke activiteit? Zet ‘m hieronder als aanvulling. 

Er staan affiliate links in dit blog.

 

BewarenBewaren